Gence - Caddeler, Sokaklar, Binalar

Gence şehir merkezi düz arazi üzerinde ve şehir düzenli. Caddeleri geniş, sokaklar da genelde öyle. Fakat çıkmaz sokaklar fazla.
Binalar yakın zamana dek kerpiç dedikleri tuğlalarla inşa ediliyormuş. Bu binalar genelde iki katlı ve son derece sağlam. Bu evleri genelde Ermeni ustalar yapıyormuş.
Sovyetler döneminde taş apartmanlar inşa edilerek halka ücretsiz dağıtılmış, fakat bugün pek çoğu köhne halde.
Gence'de devlet daireleri başta olmak üzere merkezdeki binaların dış cepheleri devlet tarafından yenileniyor. Gencelilerin bir kısmı bu uygulamadan şikayetçi. Gence Şehir İcra Hakimiyeti, Azerbaycan devleti gibi görünüşe önem veriyor ve gösterişi seviyor. Şehrin merkezi olan vitrini denilebilecek noktalara yapılan yatırımın temel sebebi bu.

Dış cephesi yenilenmekte olan bir bina

Aynı binanın arka cephesi

Tagiyev Alışveriş Merkezi

Gence'nin tuğla evlerinden

Müslümanlara ait binalarda eski rakamla tarihler yer alıyor. Bu bina 1327''de (miladi 1910) inşa edilmiş.

Sanatçı, devlet adamı, aydın, hatta baytar. Önemli şahsiyetlerin yaşadığı sokaklara, evlere mutlaka bir tabela yerleştiriliyor. Pek çok sokakta böyle tabelalar görmek mümkün.  

Şehrin kenar semtinde bir apartman öndeki borularla doğalgaz naklediliyor. Ne kadar güvenli (!)

Yeni, çok katlı binalar da inşa ediliyor fakat hem halkın alım gücü zayıf hem de bu binalara eski yapılar kadar  güvenilmiyor.

Şehrin çıkmaz sokaklarından biri

Cevad Han Defterhanesi, Katledilen Tarih

Cevad Han, Gence Hanlığı'nın beşinci ve son hanıdır. Rusların bölgeye olan ilgisini artması ve ardından giriştikleri işgal hareketlerine karşı koymaya çalışmıştır. 1804'te Ruslar tarafından öldürülmüştür. Hiç şüphesiz Cevad Han hem Gence hem de Azerbaycan tarihinde önemli bir kişidir.

Cevad Han Defterhanesi, 18. asırda Cevad Han tarafından inşa ettirilmişti. Han devlet işlerini bu binada görürdü. Rus Çarı'nın işgalden sonra bile yıkamadığı bu tarihî bina 2011'de Gence Şehir İcra Hakimiyeti'nin emriyle yok yere yıkıldı.

Yakınına yeni bir bina inşa edildiyse de bu yapı, Defterhane'nin orijinal niteliklerini yansıtmaktan uzaktır.

Yıkım görüntüleri:

Yeni(!) Defterhane:

Gence - Butulka Ev

Butulka Rusça'da şişe demek. Gence'nin simgelerinden biri haline gelmiş bu şişe ev 1957'de 50.000'den fazla şişe kullanılarak inşa edilmiş. Binanın üstünde eski harflerle "Gence" yazıyor. Gence'ye gelindiğinde görülmelidir.

Ev sahipleri turistlerin merakına ve fotoğraf çekmesine alışmış ki poz dahi vermediler.

Gazeteler

Azerbaycan'da gazeteler Bakü'de basılıyor ve şehirlere buradan dağılıyor. Gence'ye gazeteler 09:00'dan sonra geliyor. Zaman Azerbaycan gibi bazı gazeteler iki günde bir ya da haftalık yayınlanabiliyor. Gazete bayilerine köşk denilmekte.
Gence'de 1920 yılından beri Gence'nin Sesi gazetesi yayınlanıyor. Merkezi Kütüphanede tam koleksiyonu bulunuyor. İcra Hakimiyeti'nin hizmetleri, şehir haberleri ve hepsinden önemlisi Aliyev idaresine methiyeler yayınlanıyor. Gencelilerin önemli bir kısmı Gence'nin Sesi'nin hali hazırda gerçeği anlatmadığını düşünüyor.

Gence'nin Sesi gazetesinin 30 Mayıs 2012 tarihli sayısı

Edebiyat Gazetesi'nin 15 Haziran 2012 tarihli sayısı

Azerbaycan'ın önemli muhalif gazetesi Azadlıq

Azerbaycan'da özgür basın olduğunu söylemek zor. Devlet hem kendisi gazete yayınlıyor hem de bazı gazeteleri madden destekliyor. Muhalif gazete olan Azadlıq ve Müsavat  ülkenin en çok satan gazeteleri. Fakat Bakü'de satışında bazı engellemelerle karşılaştım. Kimi gazete bayileri bu gazeteleri satmıyor kimi de diğer gazeteler gibi dışarıya sermiyor. Tezgah altından veriyor.

Gazetelerin web siteleri:

Azadlıq azadliq.az

Müsavat musavat.com

Respublika  respublica-news.az

Xalq Qezeti xalqqazeti.com

Yeni Azerbaycan yeniazerbaycan.com

525-ci Qezet 525.az

Gence - İmamzade Türbesi

İmamzade Türbesi Gence'nin en önemli dini mekanıdır. (bkz. az.wikipedia.org ) Kubbesindeki mavi çinilerden dolayı Göy Mescit olarak da anılan bu yerde beşinci imam Muhammed el-Bakır (713-731)'ın oğlu Mevlana İbrahim defnolunmuştur. Sekizinci asra ait olsa da türbenin 15. asrın sonu 16. asrın başında dikildiği sanılmaktadır. Vağzal (gar) önünden kalkan minibüsler ile 20 gepiğe yarım saatte gidebilirsiniz. Cuma günleri kalabalık oluyor; kadınlar türbeyi ziyaret ederken erkekler bitişiğindeki mescitte toplanıp namaz kılıyorlar. Sair zamanlarda namaz kılınmıyormuş. Zaten çevresinde yerleşim de yok.

18 numaralı İmamzade marşrutu

"Göy Mescit" olarak da anılan İmamzade Türbesi

Namazın ardından. Mescidin içi

Türbe ve ziyarete gelmiş kadınlar

Burada kadınlar türbeyi tavaf ediyorlar, el sürüyorlar, öpüyorlar. Abartılı bir tazim mevcut. Özel günlerde çok daha kalabalık oluyormuş. Diğer rayonlardan da geliyormuş insanlar.

İmamzade'nin girişi

Namazın ardından hoca Hasil Bey ve cemaat ile tanıştık. Azerbaycan devletinin uyguladığı politikalardan şikayetçiler. Başörtüsü yasağı onları kızdırmış. Buna rağmen devlet aleyhine konuşmamaya gayret ediyorlar. "On ikinci imamı ona layık şekilde bekliyoruz." diyorlar. Türkiye'yi ve Türkleri seviyorlarsa da, İran'a yakın olduklarını söyleyebilirim.

İmamzade kompleksi çok bakımsız. Abdest almak için bir destnamaz (abdesthane) dahi yok. 2010 yılında başlayan tamir işleri için üç milyon manat ayrılmışsa da İmamzade'de yapılması gereken çok şey var.

İmamzade'de tanıştığım Elçin ve Hüseyin Beylere bir kez daha teşekkür etmeliyim.

Gence: genel bilgiler, konaklama, ulaşım ve yeme-içme

Gence, Azerbaycan'ın önemli tarihi geçmişe sahip, ikinci büyük şehridir. Ülkenin batısında yer almaktadır ve 350 bine yakın nüfusu vardır. Ahalinin büyük çoğunluğu Şii. Bugün bölgenin cazibe merkezi olan Gence, geçmişte de Gence Hanlığı'nın başkenti olmuştur.

Gence Hanlığı Nadir Şah'ın öldürülmesinin ardından kurulan hanlıklardan. Diğer hanlıklara göre daha önemli imiş. Bölgenin anahtarı olarak nitelendiriliyormuş. 19. asırda Kafkaslara inmeye başlayan Ruslar Gence Hanı Cevad Han'ı öldürerek hanlığa son vermiş, şehrin ismini Çar'ın hanımına izafeten Yelizavetpol olarak değiştirmişler.

Azerbaycan Halk Cumhuriyeti parlamento binası

Yelizavetpol, 1918'de eski ismine kavuşmuş ve Gence, 1918-20 yılları arasında var olan Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nin bir süre başkentliğini yapmıştır. Parlamentonun toplandığı bina, bugün Azerbaycan Devlet Aqrar Üniversitesi (www.adau.edu.az) olarak faaliyet gösteriyor. Ne yazıkki Azerbaycan tarihi için önem taşıyan bina maalesef müze yapılmamış. Şu anki idare Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'ni de, Mehmet Emin Resulzade'yi de unutturmaya çalışmakta.

Kısa süren müstakilliğin ardından Gence de diğer tüm Kuzey Azerbaycan gibi Sovyet idaresine
girdi. İsmi 1935 yılında Azerbaycan Komünist Partisi birinci katibi Sergey Kirov'a izafeten Kirovabad olarak değiştirildi.

Kirovabad logosu

Gence logosu

Şehir 1989'da tekrar asıl ismine kavuşmuştur. 1993 yılında Suret Hüseynov'un ayaklanmasına sahne olmuştur.

Gence deyince akla büyük şair Nizami Gencevi gelir. Bestekar Telman Hacıyev ve Ressam Şerif Şerifov da Gencelidir.

KONAKLAMA

Havalimanından şehir merkezine gelirken yolun sağında Ramada Hotel (www.ramadaplazagence.com) bulunuyor. Bu otel yeni açılmış ve Gence'nin en lüks oteli. Fiyatının bütçemi aşacağına emin olduğumdan öğrenmeye gerek bile duymadım. Şehirde adı geçtiğinde 80-100 manat gibi paraları dillendirdiler. Bir de Şah İsmail Hatai caddesi üzerinde Şehir İcra Hakimiyeti'nin karşısında Gence Hotel (gencehotel.com) bulunuyor. Odalar 40-50 manattan başlıyormuş.

Adı geçen fiyatları ikiyle çarpınca kaç liraya tekabül ettiğini bulursunuz. Bu fiyatlar benim için çok pahalı. Benim gibi parası az olanlar için uygun bir seçenek mevcut: Kepez Mehmanxanası. Oda fiyatları 15 ila 25 manat arasında değişiyor. Ben 15 manatlığı seçtim. Kahvaltı yok. Bu otelden bahsetmek istiyorum.

Son zamanlarını yaşayan Kepez Mehmanxanası ve önde ölümsüz Nizami Gencevi'nin heykeli

Otel 1980'de açılmış. O zamanlar Gence'nin en büyük ve en lüks oteli tabii. Amirler, memurlar, devlet adamları mutlaka burada konaklarlarmış. Bağımsızlığın ardından otel bakımsız kalmış. Kul yapısı tabii tamir ister. Bakılmayınca köhnemiş. Sovyet vaktinde devletin işlettiği otel başarıyla işletilememiş, bir kısmı satılmış. Bugün devlet-özel teşebbüs ortak işletiyor.

Dokuz katlı olan otelin yalnızca dördüncü ve altıncı mertebeleri işliyor. Ne kadar işlerse! Tuvaletler, banyolar pislik içinde; mobilyalar eski, kırık dökük. 95 manatlık maaşıyla geçinmeye çalışan kat görevlisi otelin yakın zamanda yıkılacağını söylüyor.

Yalnızca yatacak yatak istiyorsanız Kepez Mehmanxanası'nda kalabilirsiniz.

ULAŞIM

Şehir yürüyerek gezilebilir. Şehir içi ulaşımda marşrut adı verilen minibüslerden yararlanılıyor. Taksilerde taksimetre yok. Zaten Gence arabasının üzerine "taksi" yazan herkes taksici oluyor; algısı, vergisi, plakası yok. Pazarlık usulü ile çalışıyorlar. Havalimanından şehre beş manat uygundur. Şehir içinde de üç-beş manattan fazla vermek olmaz.

Gence'deki yüzlerce taksiden sadece biri. Genelde taksiler eski Lada'lardan oluyor.

Gence'nin dışında küçük bir otogar var -avtovağzal diyorlar-. Toprak zeminli bakımsız bir yer. Başınızı sokabileceğiniz doğru düzgün bir gölgelik bile yok. Buradan Gence'nin köylerine ve diğer rayonlara otobüsler, minibüsler gidiyor. Bakü'ye giden otobüsler ve dolmuşlar altı manat. Takside gidiyor, fiyatı pazarlık gücünüze kalmış. Otobüs ve dolmuşla gitmek dört saat kadar sürüyor, Kürdemir'de mola veriyorlar.

Söz molaya gelmişken dinlenme tesislerinden(!) söz etmeliyim. Bir defa Türkiye'deki dinlenme tesislerini unutun, küçük bir lokanta yahut çay bahçesi. Yemekler ekseriya lezzetsiz, etraf pis. Tuvaletlerin yanına yaklaşılmaz. 10-11 kez mola yerlerinde bulundum, hiçbiri iyi değildi.

Seyahat bitti

Ay Kız Gitme - Lütfiyar İmanov

İlk yazıda Azerbaycan'a gideceğimi yazmıştım. 20 Haziran'da Onur Air ile Gence'ye gittim ve 13 Temmuz'da da Özhasanoğlu firmasının otobüsüyle 36 saati aşan bir uzun ve yorucu bir yolculukla döndüm.

Gence Havalimanı

Azerbaycan'da birçok yeni insanla tanıştım. Dertlerini, sıkıntılarını, hassasiyetlerini biraz olsun öğrendim. Boynumda fotoğraf makinemi görenler beni gazeteci sanarak açtılar ağızlarını yumdular gözlerini: pahalılık, yolsuzluk, rüşvet, fakirlik, Karabağ, Ermeniler vs.

Dilimiz bir; anlaşmakta hiçbir sıkıntı çekmezsiniz. Rusça'dan aldıkları sözcükleri hemen öğrendim. Türkiye Türkçesi'ni hemen anlıyorlar. Çok misafirperverler. Tanımadığım insanları beni evlerinde misafir etti, yedirdiler, içirdiler, rehberlik ettiler, gezdirdiler. Türkiye'ye ilgi duyuyorlar, gazetelerde, televizyonlarda daima Türkiye'den bir haber vardır. Türk televizyonları seyrediliyor, özellikle diziler -serial diyorlar- kadınlar tarafından takip ediliyor.

Atatürk ve Recep Tayyip Erdoğan'ı seviyorlar ancak Erdoğan'ı eleştirenler yok değil.

Yazılacak, anlatılacak çok şey var. Fakat tembellik mani oluyor, kısım kısım yazacağım. Her şeyi eksiksiz anlatmak gibi bir iddiam yok, zaten mümkün de değil.

Azerbaycan, vize ve konsolosluk

Türk toplumu olarak dünyadan ve hatta komşularımızdan bihaber yaşıyoruz. Hatta üzerine atıp tutmaya, kurtarıp batırmaya doyamadığımız ülkemizi tanıdığımızda söylenemez. İşte sıralasak uzayıp gidecek olan bilinmeyenler listesinde kendisine yer bulacak bir ülke: Azerbaycan.

"Oo! Millete haksızlık etme." serzenişlerini duyar gibiyim fakat bu, böyledir. Sovyet idaresi altındaki Azerbaycan'ı tanıyıp yakınlık tesis edemedik. Bağımsızlıklarının ardından yanlarında güçlü şekilde duramadık. Hatta yazık ki yaşadıkları sıkıntıları da unuttuk. Karabağ Savaşı'nı, Hocalı Soykırımı'nı hatırlayan var mı?

Sanırım şu sıralar Azerbaycan denince akla "Eurovision" ve "Yahşi Cazibe" gelir. İşte cahilliğimiz. Gülsek mi ağlasak mı?

Buraya ansiklopedik bilgileri yığmak istemiyorum. Azerbaycan'ın nüfusunu, kişi başına düşen milli geliri vesaireyi merak edenler, buyurun: az.wikipedia.org/wiki/Az%C9%99rbaycan

Bu girizgah fena olmadı. Aslında Azerbaycan seyahati öncesi bilet ve vize işlemlerinden bahsetmek istiyorum. Evet hatırlatayım ki Azerbaycan, Türkiye Cumhuriyeti umuma mahsus pasaport sahibi vatandaşlarını vize uygulamaktadır. Eger uçakla gidiyorsanız vizeyi Bakü ve Gence havalimanlarına -evet Gence'de de bu uygulama başladı.- indiğinizde 10$ harç ödeyerek almanız mümkün. Istanbul Konsolosluğu (bkz. www.azconsulateistanbul.org.tr) ise nüfus cüzdanı ve pasaport fotokopisi ile bir vesikalık fotoğraf karşılığında üç gün içinde ücretsiz vize veriyor. Aceleniz varsa bankaya harç yatırıp -10-20 dolar kadar- aynı gün içinde vizenizi alıyorsunuz. Konsolosluk yalnızca bir aylık vize veriyor. Azerbaycan'da daha uzun müddet kalacaksanız oraya gittiğinizde Miqrasiya idaresine müracaat etmeniz gerekiyor. (Miqrasiya idaresi için bkz. www.migration.gov.az) Havalimanında alacağınız vizeler ise iki aylık.

Hiç şüphesiz bir devletin büyüklüğü dış misyonları ile anlaşılabilir. Bu noktada Azerbaycan sınıfta kalıyor. Görevliler ilgisizliğin dibine vurmuş vaziyetteler. Vize için başvuranlar; pasaportunu, kimliğini yitirenler Azerbaycan vatandaşları konsolosluk önündeki bir kağıda isimlerini yazarak sıraya giriyorlar. Ardından listeye göre içeri giriyorlar, bir numaratör bile yok. Ekseriya sıra karışır ve gözü açıklar işlerini çabucak hallederler. Bazen konsolosluk görevlisi ya da polis "Vize için gelenler!" diye seslenir. Sıra bozulur, vize için gelenler öne geçip işlerini halleder. Vize evrakları öğleye kadar teslim ediliyor. Pasaport dahil her türlü evrakın geri alınması ise saat 14:00'ten sonra oluyor.

Bekleşenler genelde Türkiye'de ya da Azerbaycan'da çalışan insanlar. Bir de Azerbaycan'dan gelin getirmeye gidenler var ki muhabbetleri güzel oluyor. Ben bir buçuk iki saat süren beklemelerimde iyi diyebileceğim insanlarla tanıştım, bazıları ile arkadaş oldum. Vaktinizi sıkılmadan geçirebilirsiniz.

Azerbaycan'a karayolu ile ulaşım Gürcistan ya da üzerinden oluyor. Sınırlardaki beklemelerle yolculuk 36 saati aşabiliyor. Bazı firmalar yolcudan çok mal taşımaya meraklı olduğundan beklemeler uzayabiliyor. Ben uçağı tercih edeceğim ancak otobüsle gidenler "Ramazanoğlu Seyahat"in digerlerine göre daha iyi olduğunu söylüyorlar, tabii fiyatı biraz daha pahalı.

Uçakları tercih etmek bir öğrenci için imkansız görünüyor. Şu an THY Bakü için 700 liraya yakın Azerbaycan Havayolları (AZAL) da çok farklı değil. Onur Air'in Gence uçuşları uygun alternatif. 79 Euro'ya Gence'ye gidebilirsiniz. Sanırım Gence-Bakü arası dört saat kadar sürüyormuş.

Bugünlük bu kadar. Reşid Behbudov'un "Azerbaycanım" şarkısıyla iyi akşamlar.